Wat is een chocolade kleurige Havanezer?
 Met een chocoladekleurige Havanezer wordt een hond
bedoeld die een chocolade/leverkleurige vacht heeft
én die een bruine neus, bruine oogleden, bruine
lippen, bruine voetkussentjes en bruine (of
heldere/witte) nagels heeft (foto
rechts)!
Deze honden hebben dus overal het bruine of leverkleurige
pigment [bb]. De chocoladekleurige Havanezer kan
nergens enig zwart pigment hebben. Met « chocolade
»
of
« bruin
»
(zoals in de uitdrukking « een
chocolade of bruine Havanezer »)
verwijst men naar de kleur van het pigment.
Chocoladevachten kunnen variëren van melkchocolade tot
donkere chocolade én ze kunnen voorkomen in dezelfde
variaties, markeringen en patronen  als zwart. Er
kunnen dus chocolade sables, chocolade brindles en
chocolate & tan voorkomen, maar ook chocolate
parti en extreme piebald. Sommige bruine vachten zijn
crème, goud, rood of zilver getint. Ze komen dus voor
in verschillende nuances.
Als
twee recessieve genen elkaar ontmoeten [bb] en [ee]
heeft de Havanezer een heldere vachtkleur met het
bruine pigment (foto links). De
neus kan iets lichter chocoladekleurig zijn; dit is in
harmonie met de lichtere vachtkleur.
Chocolade kleurige Havanezers hebben
ook bruine (in verschillende nuances), hazelnoot of amberkleurige
ogen. Deze kunnen lichter van kleur zijn dan bij de
zwart gepigmenteerde Havanezers. Ze worden geboren met
blauwe ogen.
De
kleur van de neus en van de ogen is de belangrijkste
factor om te bepalen of de Havanezer echt
chocoladekleurig is of enkel een slechte pigmentatie
heeft.
CHOCOLADE
is GEEN verdunningskleur !
In
de Havana Post 31 (augustus) van de
Havanezerclub Nederland verscheen een artikel omtrent
de chocoladekleur bij de Havanezer. Graag willen wij
enkele dingen die in dit artikel beweerd werden
rechtzetten.
(Met dank aan Prof. Dr. L. Peelman van de UG)
 De
kleur “chocolade”
of bruin wordt niet veroorzaakt door het pigment pheomelanine (dit
veroorzaakt de geel-rood-oranje kleuren). De
chocoladekleur wordt veroorzaakt door het eumelanine
(zwart pigment). Dit zwart pigment zit in de
“kleurcellen” in eiwitnetjes. De vorm van deze
netjes bepaalt mee de kleur. Indien de netjes
langgerekt zijn is het uitzicht zwart, indien ze
eerder bol zijn is het uitzicht bruin-chocolade. De
hoeveelheid aanwezig pigment verandert dus niet en in
die zin is er geen sprake van verdunning.
Een
verband tussen chocoladekleur en immuunfalen
(immuunzwakte, huidirritaties, allergieën,…) op
zich is in de wetenschappelijke literatuur niet
aangetoond.
De
kleuring van het oog bij een hond met het bruine
pigment
De ervaringen waar gewoonlijk naar verwezen worden
zijn reeds oud maar klassiek en de gegevens zijn
sindsdien niet betwist.
Men herkent het bestaan van drie allelen op de locus
Ir (= Iris), in de volgende volgorde van dominantie :
Ir+
donkere iris (donkerbruin)
irm
hazelnootbruine iris (intermediaire schakering
of tint)
iry
gele iris
 Tussen deze drie allelen is de dominantie niet
compleet (= ze hebben onderlinge relaties van
onvolledige dominantie), en, bijgevolg, komen de
verschillende mogelijke combinaties overeen met
verschillende schakeringen. Om alles ingewikkelder te
maken, is de tussenkomst van modificatie genen bijna
zeker (= enkele kleuringsgenen van de vacht die de
kleur van de iris beïnvloeden). Men verklaart op die
manier een bijna continue serie in de nuance, van een
bleek geel tot een donkerbruin.
Men kan het idee in overweging nemen volgens hetwelke, in het
algemeen, de kleur van de iris wordt doorgegeven
onafhankelijk van de vachtkleur. Dat verhindert niet
dat enkele invloeden van deze laatste gekend zijn :
-
b maakt de iris lichter : met irm
zijn de ogen licht hazelnootbruin gekleurd, met iry zeer bleek geel. Het is dus vruchteloos om zeer donkere irissen te
zoeken met een kastanjebruine vacht ;
-
d verdunt de kleur van het oog (« smoky eyes »,
namelijk « yeux fumés »).
Bron: Bernard Denis, Génétique
et sélection chez le chien, p. 119 et p. 125
Kleur
van de ogen en neus (pigment) bij de chocolade
kleurige Havanezer
 De
iris of het regenboogvlies controleert de hoeveelheid
licht die het achterste gedeelte van het oog binnenvalt
en geeft het oog zijn kleur. De iris bepaalt dus de
kleur van het oog zoals wij die ervaren. Bruine of
groene ogen zijn in feite bruine of groene irissen. Bij
de meeste honden is de kleur van de iris donker tot
goudbruin. Honden met het bruine pigment kunnen ook
irissen hebben met een lichtere kleurnuance. Zo komen
ook hazelnoot, amberkleurig en groen voor.
De
kleur van de iris wordt bepaald door het aantal en type
van pigmenten. De variaties in fenotype (= uitzicht /
waarneembare
kenmerken)  ontstaan door verschillen in de verhouding
tussen de twee types melanine nl. eumelanine en
pheomelanine.
De
pupil is de opening van het midden van de iris in het
oog. Deze lijkt zwart. Onder invloed van lichtsterkte zorgt
de iris ervoor dat de pupil groter of kleiner wordt.
klik
op de foto's om ze te vergroten De chocoladebruine Havanezer puppy heeft blauwe ogen. Dit kan variëren van
midden
tot donkerblauw.
|
oogkleur
(iris) van chocoladebruine Havanezer puppy's |
 |
 |
 |
|
|
|
|
De blauwe iris verandert geleidelijkaan van kleur.
De uiteindelijke kleur van de iris bij de chocoladebruine hond
kan variëren van verschillende nuances van bruin
(donkerbruin of kastanjebruin, middenbruin, hazelnoot,
lichtbruin of amber)
tot verschillende nuances van groen (donkergroen,
olijfgroen, middengroen, grijsgroen, lichtgroen). Doordat bruine honden vaak een lichtere
iriskleur hebben krijgen ze een heel zachte en
'menselijke' expressie.
We merken op dat de binnenrand van de iris (d.w.z. net rond de pupil) vaak donkerder is dan de
buitenrand van de iris (d.w.z. verste van de pupil). We
stellen dit vast bij zowel zwart gepigmenteerde als bruin
gepigmenteerde honden (zie voorbeelden hieronder). Het
contrast kan zeer klein, maar ook tamelijk groot zijn.
Als
je goed kijkt (op foto is het niet altijd goed te zien) is dus
ook
bij de zwart gepigmenteerde hond de binnenrand van de iris (d.w.z. net
rond de pupil) donkerder dan de buitenrand van de iris (d.w.z. verste van
de pupil). Het contrast tussen beide is echter vaak
minder groot dan bij de bruin gepigmenteerde hond.
Bruine
ogen De
meeste Havanezerogen zijn bruin. Er zijn echter verschillende
nuances waar te nemen. We stellen de volgende indeling voor : °
zeer donker bruin
De meeste zwart gepigmenteerde Havanezers hebben zeer donker
bruine ogen. Ze lijken bijna zwart. °
donkerbruin of kastanjebruin
Net iets lichter zijn de donkerbruine ogen. Bruine ogen
bestaan vaak uit irissen met twee bruine nuances. Zo kan de
iris net rond de pupil zeer donker bruin zijn en is de
buitenkant van de iris donkerbruin tot een soort warm roodbruin. In sommige
gevallen is het zeer donker bruine deel een zeer smal stuk
rond de iris en is het grootste deel van de iris egaal
roodbruin. In sommige gevallen is de iris half donker bruin en
half kastanjebruin. Irissen die bestaan uit twee nuances van
bruin zou je kastanjebruine irissen kunnen noemen. °
middenbruin
Middenbruin is een nuance van bruin die tussen donkerbruin en
lichtbruin ligt. De middenbruine iriskleur kan ook in
combinatie met een donkerdere tint rond de pupil
voorkomen. °
lichtbruin of amber
Amberkleurige
(of barnsteen) ogen (irissen) hebben eerder een egaal goud of koperen
kleur. Het is een warme goudbruine (oranjebruine) kleur.
De lichtbruine iriskleur kan ook voorkomen in combinatie met
een donkerdere nuance (midden- of donkerbruin) rond de pupil. °
hazelnoot
De
kleur hazelnoot ligt tussen donker en licht bruin. Het
is een meerkleurige iris, d.w.z. donkergroen (vb. olijfgroen)
of middengroen rond de pupil en middenbruin of lichtbruin aan de
buitenkant van de iris. Hazelnootkleurige ogen kunnen amber of
goudkleurige vlekjes bevatten. De iris bestaat in feite uit
twee kleuren nl. groen en bruin.
Het is dan ook moeilijk de exacte
oogkleur te definiëren. Dit kan kortweg gedefinieerd worden
als « hazelnoot
».
Bij
bruin gepigmenteerde Havanezers is de oogkleur vaak hazelnoot.
Er bestaan echter verschillen in nuance van de donkere (rond
pupil) en de lichtere kleur (verder van pupil) van de iris. Zo
kan de iris een combinatie zijn van olijfgroen en middenbruin,
van olijfgroen met amber, van middengroen met middenbruin,
enz. Het contrast tussen beide kleuren (nuance van groen en
nuance van bruin) in één iris kan klein of groot zijn.
Groene
ogen
Groene
ogen komen niet zo vaak voor. Wanneer de iris een combinatie
is van groen met bruin spreek je van hazelnootkleurige ogen.
Egaal groene ogen komen ook voor bij de Havanezer. Enkele
nuances groen zijn donkergroen,
olijfgroen, middengroen, grijsgroen en lichtgroen. Toch
is het ook mogelijk dat de groene kleur bestaat uit twee
nuances groen. Iets donkerder net rond de iris en iets lichter
naar de buitenkant van de iris toe.
Gele
ogen
Volledig
of egaal gele ogen komen zeer vaak voor bij wolven. Ze zijn eerder
zeldzaam en ongewenst bij de Havanezer. Egaal gele irissen
worden ook wel arendsogen of « prey
eyes / eagle eyes » genoemd.
Ze lijken niet natuurlijk en zouden vermeden moeten worden bij
het fokken. Gele ogen mogen niet verward worden met
amberkleurige ogen die een donkere en een lichtere bruine
kleur bevatten.
Enkele voorbeelden van ogen en neuzen van chocoladebruine
Havanezers:
De kleur van de neus van de hond met bruin pigment (bb) is
bruin. Deze kan ook weer variëren van donker tot licht bruin.
Net
zoals bij zwart gepigmenteerde honden geldt voor bruin
gepigmenteerde honden dat wanneer de vachtkleur rond de neus
wit is het pigment (resp. zwart of bruin) geleidelijkaan
doorkomt, en wanneer de vachtkleur rond de neus donker
(zwart of bruin) is, is het pigment
(resp. zwart of bruin)
reeds bij de geboorte aanwezig.
evolutie |
|
puppy met witte vacht rond neus |
 |
è |
 |
|
puppy met donkere (bruine) vacht rond neus |
 |
è |
 |
puppy met witte vacht rond neus |
puppy met witte vacht rond neus
|
|
|
|
puppy met donkere (bruine) vacht rond neus |
|
|
|
De overerving van de kleur van de ogen en de diepte van het pigment op de neus
gebeurt los van elkaar.
Chocolate Sable Havanezers hebben over het algemeen iets
lichter gekleurde ogen. Toch kunnen zij ook een zeer donkere
neus hebben.
Opmerking
Kleurwaarneming is afhankelijk van de
lichtomstandigheden !!!
M.a.w.
oog- en neuskleur kunnen variëren naargelang de lichtinval (bij het nemen van foto's). In
het geval dat een bruin gepigmenteerd hond ook twee
verdunningsgenen draagt (bbdd) heeft dit een invloed op zowel
de oogkleur (lichter) als de neuskleur (verdund bruin). We
treffen dit zelden aan bij de Havanezer. Dit is echter normaal
bij de Weimaraner.
CHOCOLADE
is een TOEGESTANE kleur !
Tijdens
de bijeenkomst van het Generale Comité van het FCI
eind november 2008 heeft deze een toelichtend en
samenvattend document goedgekeurd met als titel
"Rassen met toegestane genetisch blauwe of bruine
kleur" zoals voorgesteld door de Commissie van de
Standaarden van het FCI. Bron
 Verschillende
lidstaten hebben hun waardering over eerdere
verklaringen van Prof. Bernard Denis over de kleur
uitgedrukt en hebben gevraagd om de rassen met de
mogelijkheid genetisch de blauwe of bruine kleur te
hebben individueel voor te stellen. Dit is de reden
van de volgende poging om opnieuw de rassen te
verduidelijken die de verdunde blauwe en de bruine
kleur kunnen dragen. Het blauw en het bruin zijn niet
noodzakelijk aanwezig over de hele vacht en kunnen ook
met tan markeringen voorkomen.
Bruin:
(d.w.z. erfelijk bepaald lever bruin, ook chocolade
genoemd). Honden met een erfelijk bruine kleur kunnen
nooit een zwarte neus hebben en de kleur van de ogen
is meestal hazelnoot. De intensiteit van de vacht of
huid kleur kan variëren van heel bleek wanneer
verdund (zoals de Weimaraner) tot diep paarsbruin
(zoals in de Deutscher Wachtelhund of de Ierse
Waterspaniel).
Voor rassen waarin de kleur bruin voorkomt, maar waar
alleen een zwarte neus is toegestaan, is de conclusie
dat de bruine kleur niet toegestaan is voor dat ras.
Havanezer:
GROEP 9 : Chocoladebruine kleur : Havanezer (250) e.a.
Bron
Bron:
Circulaire 14/2009 van het FCI gepubliceerd op
17/02/2009
Links:
http://www.fci.be/circulaires2009.aspx
http://www.fci.be/circulaires/14-2009.pdf
http://www.fci.be/circulaires/14-2009-annex.pdf
Fokken
met chocolade / bruine Havanezers  De
chocoladebruine kleur is nog steeds zeldzaam bij de
Havanezer. Deze kleur is recessief, d.w.z. dat beide
ouders het bruine gen moeten dragen (of vertonen) om
chocolade kleurige puppy's voort te kunnen brengen.
Legende:
* B = dominant gen : zwart
* b = recessief gen : bruin
* BB = zwart gepigmenteerde hond
* Bb = zwart gepigmenteerde hond, drager van bruin
pigment
* bb = bruin gepigmenteerde hond
* zwart gepigmenteerde hond = hond met zwarte neus,
enz.; de vacht kan eender welke kleur hebben behalve
chocoladebruin
* bruin gepigmenteerde hond = hond met bruine neus,
enz.; de vacht is meestal chocoladebruin, ook andere
kleuren zijn mogelijk behalve zwart
* B en b
= ouderdier 1 (bv. reu)
* B en b
= ouderdier 2 (bv. teef)
* B en
b = nakomelingen (pups) Mogelijke
combinaties: °
Als beide ouders zwart gepigmenteerd zijn en beide geen
recessief bruin gen (b) dragen, dan zijn alle pups
zwart gepigmenteerd.
° Als
beide ouders zwart gepigmenteerd zijn en slechts één
van hen draagt het bruine gen (b), dan zijn alle pups
zwart gepigmenteerd. In theorie is 50% van de pups
drager zijn van het bruine gen (Bb).
° Als
beide ouders zwart gepigmenteerd zijn en beide het
bruine gen (b) dragen, dan is in theorie 25% van de
pups bruin gepigmenteerd (bb) en in theorie 50% van de
pups drager van het bruine gen (Bb).
° Als
één ouderdier bruin gepigmenteerd is (bb) en de
andere zwart gepigmenteerd en het bruine gen niet
draagt (BB), dan zijn alle pups zwart gepigmenteerd.
Alle pups zijn wel drager van het bruine gen (Bb).
° Als
één ouderdier bruin gepigmenteerd is (bb) en de
andere zwart gepigmenteerd en het bruine gen wel
draagt (Bb), dan is in theorie 50% van de pups zwart
gepigmenteerd en drager van het bruine gen (Bb) en 50%
van de pups bruin gepigmenteerd (bb).
° Als
beide ouderdieren bruin gepigmenteerd zijn (bb), dan
zijn alle pups bruin gepigmenteerd (bb).
Variaties
bij Havanezers met het bruine pigment
Chocoladebruine
vachten kunnen variëren van donker bruin tot licht
bruin, van roodbruin tot grijsbruin. De bruine
vachtkleur kan ook evolueren na verloop van tijd. Zo
kan donker bruin roodbruin worden ; donker bruin kan
ook lichter crème worden (cappuccino) en zelfs in
zilver / grijs veranderen.
Chocoladebruin kan de donkere kleur zijn in dezelfde
variaties, markeringen en patronen als zwart. Zo
kunnen er dus Chocolate Sable, Chocolate Brindle,
Chocolate & Tan, Chocolate Irish Pied, Chocolate
Parti, Chocolate (Extreme) Piebald Havanezers, enz. voorkomen.
De combinatie van de neus en de oogkleur is de meest
betrouwbare indicator om te weten of de hond echt
chocoladebruin is of enkel een povere pigmentatie
heeft en dus niet chocoladebruin is. Als de hond
donkere (zwarte) ogen heeft en een lichtere bruine
neus dan heb je een hond met een slechte pigmentatie
en geen chocoladebruine hond.
Enkele
voorbeelden : Lichte
vachtkleuren met bruin pigment
wit met
bruin pigment |
crème met bruin pigment |
rood met bruin pigment |
 |
 |
 |
| sable
parti + bruin pigment |
sable
parti + bruin pigment |
crème met bruin pigment |
 |
 |
 |
Donkere
vachtkleuren met bruin pigment
donker bruin |
licht bruin |
 |
 |
 |
| roodbruin |
grijsbruin |
 |
 |
 |
Patronen
met bruin pigment
Markeringen
met bruin pigment (donkere
kleur = chocoladebruin)
Chocoladebruin
versus Havanabruin
Er
heerst nogal wat onduidelijkheid omtrent de benamingen « Chocoladebruin
»
en « Havanabruin
».
Chocoladebruin (hond met bruin pigment) is een
vrije vertaling van het Engelse « chocolate
»
(letterlijk
: chocolade) en het Franse « marron
»
(letterlijk : kastanjebruin) om de bruine vachtkleur bij
honden te definiëren. We gebruiken bij voorkeur de term
chocolade of chocoladebruin omdat « bruin
»
vaak gebruikt wordt om de rode vachtkleur (vaak sable of
brindle met zwart pigment) te benoemen wat niet correct
is.
Havanabruin (hond met zwart pigment) is een
letterlijke vertaling van het ENGELSE « Havana
Brown ».
Havanabruin is een variatie op brindle : zwarte, rode of
(roodbruine) haren onderling vermengd.
De termen « tabakskleur
»
en
« roodbruin
»
zijn
vaak synoniem voor Havanabruin, maar ze kunnen ook
gebruikt worden om een chocoladebruine hond aan te
duiden. Het zijn dus subjectieve termen.
Opmerking :
HAVANA BROWN heeft altijd het zwarte pigment
(neus, enz.).
LET OP : de Franse benaming « brun
havane »
is een bruin
gepigmenteerde hond en met een chocoladebruine vacht !!
Enkele
voorbeelden :
| chocoladebruin
(bruin pigment) |
havanabruin
(zwart pigment) |
 |
 |
 |
 |
| d.i.
= Franse « brun
havane » |
d.i.
= Engelse « Havana
Brown » |
chocoladebruin vs havanabruin |
 |
|
Kleurengalerij
Er
zijn minstens tien verschillende genen die de kleur van de
Havanezer controleren. Verschillende genen regelen de
verschillende delen van de vachtkleur. Sommige genen maken de
kleurpigmenten terwijl andere
De
volgende collage geeft een overzicht van mogelijke kleuren,
patronen en markeringen bij de Havanezer. De gebruikte
benamingen zijn slechts een richtlijn en eerder subjectief van
aard. In de rasstandaard worden vaak andere termen gebruikt of
wordt met één term verschillende nuances aangeduid. De
indeling van de collage is geïnspireerd op 
